พระกริ่งปวเรศยุคต้น ปี พ.ศ. 2375 จาร ป.ว.ร.

พระกริ่งปวเรศ T75-12ตรงสะโพกเห็นคำว่า ป.ว.ร. บัวด้านล่างขวา พ.ศ.2375-2387

พระกริ่งปวเรศยุคต้นสร้างปี พ.ศ. 2375 อธิษบานจิตปลุกเสกโดยหลวงปู่โต กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ และคณาจารย์อีกหลายท่าน พระกริ่งปวเรศชุดพิเศษปลุกเสกหลายพรรษาสำหรับเจ้านายผู้ใหญ่ คนสนิทศิษย์ใกล้ชิด พระกริ่งปวเรศที่สร้างปี พ.ศ.นี้กรมพระยาปวเรศฯได้เข้ามาร่วมปลุกเสกเป็นชุดแรกและมีการจารที่สะโพกด้านหลังว่า ป.ว.ร. ด้านหลังบัวซ้ายขวาจารปี พ.ศ.ที่สร้างและระยะเวลาปลุกเสก กรมพระยาปวเรศผนวชเป็นสามเณรเมื่อ ปี พ.ศ. 2365 เมื่ออายุ 13 พระชันษา ศึกษามูลกัจจายน์จนชำนาญ เมื่อผนวชได้ 4 พรรษาประชวรเป็นโรคทรพิษจึงลาผนวชเพื่อรักษาพระองค์จนหายประชวรแล้วกลับไปผนวชเป็นสามเณรใหม่ ต่อมาปี พ.ศ. 2372 มีพระชันษาครบ 20 ปี พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ลาสิกขาบทเพื่อทำการสมโภชน์กับสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าอาภรณ์ ผนวชแล้วศึกษาพระปริยัติธรรมสำนักพระวิเชียรปรีชา(ภู่) ปี พ.ศ. 2379 ทรงติดตามพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ย้ายไปประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร
จากประวัติย่อๆของกรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์พระองค์ท่านมีพระปรีชาตั้งแต่เป็นสามเณร และในปี พ.ศ.2375ที่มีการสร้างพระกริ่งขึ้นนั้นกรมพระยาปวเรศฯก็ได้เข้าร่วมอธิษฐานจิตปลุกเสกด้วยก็ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร และต่อมากรมพระยาปวเรศฯพระองค์ท่านก็สร้างพระกริ่งปวเรศขึ้นมาเรื่อยๆหลายพิมพ์หลายวาระ ซึ่งก็จะมีหลวงปู่โตร่วมปลุกเสกด้วยจนกระทั่งสมเด็จโตถึงชีพิตักษัย แต่ก็มีพระกริ่งปวเรศชุดพิเศษที่กรมพระยาปวเรศฯยังคงปลุกเสกต่อไป
พระกริ่งปวเรศชุดพิเศษนี้มีทั้งจารอักขระทั้งองค์ จาร พ.ศ.ที่สร้างและจาร พ.ศ.กำกับถึงเวลาปลุกเสก พระกริ่งปวเรศชุดพิเศษนี้ไม่มีการบันทึกหลักฐานไว้ในตอนต้นแต่ พระกริ่งบางชุดมีการจารข้อมูลการสร้างไว้ที่บาตร ภาชนะโลหะต่างๆ เขียนหลักฐานไว้ที่ถ้วย เครื่องเบญจรงค์ต่างๆ ส่วนใหญ่พระกริ่งปวเรศที่เก็บรักษาไว้แบบนี้จะอยู่ในครอบครองของเจ้านายผู้ใหญ่ ซึ่งยากมากที่จะมีโอกาสได้เห็น แต่เมื่อเวลาเปลี่ยนก็มีพระกริ่งบางส่วนถูกเปลี่ยนมือ แม้แต่คนสนิทศิษย์ใกล้ชิดก็ถึงแก่กรรมไปหมดแล้ว มรกดกตกอยู่ลูกหลานและถูกเปลี่ยนมือไปตามความไม่เที่ยง พระกริ่งปวเรศที่แท้จริงไม่ได้เป็นอย่างที่เซียนพาณิชย์บอกไว้ ด้วยความเก่าของเนื้อโลหะที่มีมากกว่าของเซียนกล่าวไว้อีก
พระกริ่งหลวงปู่โตที่สร้างปี พ.ศ. 2370 มีจารแบบเดียวกับพระกริ่งชุดนี้แต่สะโพกด้านหลังไม่มีจาร ป.ว.ร. หลวงปู่โตได้เริ่มสร้างพระกริ่งขึ้นมาก่อนหลายเนื้อหลายพิมพ์ กระทั่งกรมพระยาปวเรศผนวชและมีความสนใจการสร้างพระเครื่องโดยเฉพาะพระกริ่ง หลวงปู่โตก็คงให้พระองค์ท่านสร้างพระกริ่งต่อไป แม้แต่พระสมเด็จวัดระฆังกรมพระยาปวเรศฯก็นำพระสมเด็จส่วนหนึ่งมาอธิษฐานจิตปลุกเสกเพิ่มอีกหลายพรรษา พระสมเด็จชุดพิเศษนี้หายากมาก